Bitcoin son zamanlarda kendisini oldukça duyurmuş, herhangi resmi kuruluş ile bağlantısı olmayan sanal para birimidir. Peki sıkça duyduğumuz bu bitcoin nedir ne işe yarar? Bu yazıda bunları öğreneceğiz.
Bitcoin, bir Kripto para ve ödeme sistemidir. 2008 yılında bu sistem sadece 9 sayfalık bir pdf belgesiyle dünyaya duyrulmuştur. Bu belgeleri yayımlayan gizemli kişi halen bilinmemektedir. Fakat Satoşi Nakamoto isimli gizemli karakterin bitcoinin yaratıcısının ya da yaratıcılarının kullandığı uydurma bir isim olduğunu biliyoruz. Hatta bu gizemli kullanıcı 2015 yılında Ekonomi Bilimleri’nde Nobel Ödülü’ne aday gösterilmiştir.
Bu sanal para birimi ABD’nin, kredi kriziyle başlayıp 2008’de tüm dünyayı saran küresel krize neden olan Mortgage Krizi ile ortaya çıkıyor. Dünya genelindeki ekonomik durgunluk ve Avrupa’daki devlet borcu krizinin patlak vermesi sonucu devletin bastığı paraya olan güven azalıyor. Bu sayede dijital ortamda bitcoin gibi birçok yeni dijital para birimi ortaya çıkmaya başladı.
Yayımlanan 9 sayfalık dosyalar insanlığın en önemli icadı olan parayı belki de yeniden tanımlıyor. Belgedeki ilk başlık “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System”dir ve kişiden kişiye elektronik para sistemi anlamına gelir. Buradaki Peer-to-Peer yani P2P kalıbının üzerinde durmakta ve gücünü anlamakta çok büyük fayda var. Çünkü tarihte sadece bu deyimin değiştirmiş olduğu etkenleri görmek mümkün. Bu deyim merkezsizleşmiş (decentralized) , dağıtık bir ağ yapısı demektir. Para gibi bir aracın aracıları; yani bankaları, finansal organizasyonları, ülkenin merkez bankalarını ortadan kaldırması bu sanal para biriminin büyümesinde çok önemli bir etken.
Yani bitcoin para birimi, tek bir kuruluşun ya da hükümetin denetiminde değil, böyle bir otoritesi yok. Açık kaynak kodlu bir yazılıma sahip ve hatta bunu inceleyip daha iyisini yapabilme imkanınız da var. En başa bahsettiğimiz Kripto para birimleri bir çeşit zincir kullanıyor: Block Chain. Burada yaptığınız tüm para transferleri bloklara yazılıyor. Bunu dijital bir defter olarak düşünmek mümkün.
Peki bitcoin kullanabilmek için ne gerekiyor? Öncelikle bir sanal cüzdana ihtiyacımız var. Bunu oluşturmak gayet basit. Bu sanal cüzdanınızı cep telefonunuzda, bilgisayarınızda oluşturabileceğiniz gibi internet üzerinde bulunan web servislerinden de yararlanabilirsiniz. Kişi başına cüzdan sınırlaması yok. Yani dilediğiniz kadar cüzdan oluşturabilirsiniz. Üstelik oluşturacağınız cüzdan için özel bilgilerinizi vermeniz de gerekmiyor. Oluşturacağınız bu sanal cüzdan ile para alabilir, para transfer edebilir, hatta alış veriş bile yapabilirsiniz. Ki çoğu büyük şirket Bitcoin’in gücünü anlayıp bu alışverişi onaylamış durumda.
Dünya üzerinde transfer edilen bitcoinlerin block chain dediğimiz dijital bir blok ağı üzerinde tutulduğunu biliyoruz. Fakat birçok Bitcoin transferi sonucu ortaya çıkacak karışıklıkların bir düzene oturtulması gerekiyor. Peki bu ne demek? Evet, matematiksel problemler. Bu matematiksel problemler kriptografik hash fonksiyonları tarafından üretiliyor.
Kriptografik hash fonksiyonu çeşitli güvenlik özelliklerini sağlayan bir özet fonksiyonudur. Veriyi belirli uzunlukta bir bit dizisine, özet değerine, dönüştürür. Yani kısaca işleri hızlandıran bir algoritmadır. Değişik uzunluktaki ve karmakarışık verileri alır ve bunları sabit uzunluktaki verilere dönüştürür. Bitcoin dünyasında ise diğer algoritmalardan çok daha güvenli olan 256 bit secure hash algorithm yani kısaca SHA-256 kullanılıyor.
Bitcoin sistemi içerisinde bir ödül mekanizması var. Eğer matematik problemlerini çözüp (ki bu fazlasıyla emek istiyor) sistemdeki kayıtların güvenli bir şekilde tutulmasını sağlarsanız yeni bitcoinler oluşuyor ve sizin hesabınıza aktarılıyor. Bu problemleri çözmek tıpkı altın madeninde altınlar aramaya benziyor. Burada bitcoini de altına benzetmek mümkün. Çünkü bildiğimiz gibi altın doğada az miktarda bulunan bir elementtir. Bitcoin’de de böyle bir sınırlama var: Dünya üzerinde sadece 21 milyon bitcoin olacak. Bu miktar her ne kadar 21 milyona yaklaşırsa yeni bir bitcoin üretmek de o kadar zorlaşıyor. Sistem böyle çalışıyor.Tahminen sonuncu bitcoin 2140 yılı civarında üretilecek. İşte tüm bu zorluklar nedeniyle bitcoini altın gibi değerli (hatta çok daha değerli) görebiliriz. Bu yüzden de bitcoine dijital altın ya da dijital para deniyor.
Peki gelelim bitcoin hakkında ilginç bilgilere.
- En önde gelen 1000 bitcoin adresi, dolaşımdaki toplam BTC’nin %34,28’ini kontrol ediyor.
- Bitcoinlerin %64’ü hiç kullanılmadı ve belki de hiçbir zaman kullanılmayacak.
- Blockchain adlı Bitcoin cüzdanı Google girişimlerinden ve Richard Branson’dan 40 milyon dolar topladı.
- Circle, Blockstream ve Digital Asset Holdings üç büyük Bitcoin şirketi.
- Dünyadaki toplam bitcoinlerin %1,5’inin sahibi FBI.
- 22 Mayıs 2010’da iki pizza 10.000 bitcoin ediyordu. 22 Mayıs 2017’de bu pizzaların değeri 20 milyon dolar.
- Her 10 dakikada bir yeni bir para bloku çözülüyor.
- Bitcoin ağı 500 süper bilgisiyarın bir araya gelmiş halinden daha güçlü.
- Bitcoin işlemleri geri dönüşsüz. 2016’da bir Bitcoin kullanıcısı kazayla 5 dolar yerine 137.000 dolar gönderdi ve geri alamadı.
- Bitcoin 2017 yılında Japonya’da 300.000 dükkanda geçerli idi.
- Temmuz 2010’da yatırdığımız 100 doların karşılığı şu an 6 milyon dolar.
Evet, bitcoin anlaması güç ama geleceğin en önemli para birimlerinden biri. Yatırım yapılmalı mı yapılmamalı mı bunlar ise tartışılmaya açık konular.
Bir yanıt yazın